27 Mpandula 2025
Ngu Liberty Mutamba

UMinister we Higher and Tertiary Education uDr Fedrick M.Shava uxwayise abaqeqetshi abangamakhulu ayisithupha lamatshumi amane lambili (642) ukuthi basebenzise iArtificial Intelligence (AI) ukuze benelise ukufundisa intsha nge AI nanko phela umhlaba uguquka ngamandla kwezobulembu.
IAI yisikhali singqubekela phambili sisebenzisa ubulembu, ukudingisisa ulwazi, ukufunda, ukuxazulula njalo iyenza umsebenzi wokufunda ubelula.
UShava ubemelwe ngumsekeli wakhe uSimelisizwe Sibanda lapho anike ingqobe abaqeqetshi beJoshua Mqabuko Nkomo Polytechnic asebelolongwe kumfundo yetechnical, leyokufundisa.
“Phumani lihambe liyefundisa ontanga ukuthi iAI isebenza njani ngoba isilethe impucuko enengi ezabelweni. Ingakho lathi sifisa ontanga benelise ukuyisebenzisa iAI. Omakhalekhukhwini kanye ama Computer kumele bewasebenzise.
“Sesikusigaba sokusebenzisa ubulembu ingakho izikhali ezinjenge AI kumele zaziwe langabafundi abasakhulayo. Ingakho njengogatsha lwezemfundo sibona isikhali lesi sincedisa abafundi entweni ezinengi,” kubika uShava.
IJMN Poly isilolonge abafundi abafika amakhulu angamatshumi amabili lanye (21 000). Abafundi banikwe njalo ingqobe yokuba batshiye izidakamizwa ngoba zibulala isizwe lekusasa labo.
Okhangele ingqubekela phambili, lentuthuko kweleZansi yemaNdebeleni uAlbert Nguluvhe uthe abafundi kumele basebenzise inotho egcwele kulumhlubulo ukuze bathuthukise indawo le.
“EZansi yemaNdebeleni kulenotho enengi siyalima, siyafuya silamatshe aligugu. IJMN Poly le iyenza kuhle ngoba kumele inike abafundi izifundo zokuba basebenzise inotho yethu ukuthuthukise isigaba sethu.
Ngaphansi kwe mfundi ye 5. 0 kumele sifundise abafundi ukuzimela njalo bezithuthukise,” kubika uNguluvhe.
IMqabuko inika amathuba afanayo kwabesifazane labantu abakhubazekileyo. Umqondisi we Mqabuko uDr Ngoni Moyo uthe sebethole izicoco ezinengi kubafundi abakhubazekileyo.
“Inani labantu labesifazane labakhubazekileyo esikolo lokhu likhwela ngendlela eyisimanga, kukanti abesilisa liyehla. Sike sancintisa kumidlalo yabantu abakhubazekileyo ebiqhutshelwa Victoria Falls senelisa ukunqoba. Isikolo sethu siqhuba inhlelo ezinengi kwezokulima, ukufuya imbuzi, ukuchamisela amatsiyane,” kubika uDr Moyo.
Omele abantu be Gwanda South njalo engumsekeli kaMiniser wezokwethulwa, lokusakazwa kwemibiko u Dr Omphile Marupi, lomele abantu be Gwanda-Tshitaudze edale le phalamende uFisani Moyo, lezikhwincamfundo ebezivela kwamanye amakolitshi bebekhona kugraduation yalonyaka.
Lonyaka abaqeqetshi bebegraduater ngaphansi kwendikimba ethi, ‘Transforming education: Fostering research, innovation and industrialisation for a prosperous and empowered upper middle income society by 2030.’