Ngu Liberty Mutamba
Amalanga ekhisimisusi asesondela, abantu abanengi basadla amathambo engqondo ukuba kuzadliwani njalo kugqokweni. Ebantwini be SeZhubane, Fumukwe, Bethel labafundi be Kip keino lemicabango ayithi thiki nanko sebethole ikhisimusi mansinya evela kwesinye isakhamuzi seSezhubane esesikhethe ukugida ikhisimusi labadala labantwana abazintandane.
Ikhisimusi le,isiphange yafika ebantwini abadlula ikhulu kulowo mango, nanko sebethole ukudla. Kuthi abafundi bathola izigqoko sezikolo.
UMeryline Ndebele-Ndlovu (Ugogo uMaNde) lonyaka ukhethe ukwethulela abantu laba ikhisimusi masinya. Umncimbi lo, usuyinhlala yenza minyaka yonke esigabeni se Sezhubane. UNdebele uthi ufuqwa lubizo ukuthi ayelule ingalo yakhe yomusa kubantu labo.
“Ngifuqwa lubizo ukuba ngincedise abantu bakithi ngalokhu okuncane engikutholayo. Ngabona kumqoka ukuthi ngichuphele okuncane kubafelokazi, intandane, abampofu, labantu abalobugoga. Lokhu ngikwenzela ukuthi siphakame sonke njengesigaba. Ngixwayisa njalo uzulu ukuba nxa egida ikhisimusi le ekhumbule abantu laba,” kubika uNdebele.
UMthokozisi Ndlovu ongumyeni kaNdebele uthi baqhuba umcimbi ngoba befisa ukuba abantu bonke bathole okuncane ngesikhathi sekhisimusi.
“Sakhangela sabona ukuthi intandane, okhulu labo gogo kumele bathole okuncane ngekhisimusi. Savula lumcimbi ukuze sijabule sonkeni njengesigaba sethu siyephambili. Lokhu sikwenza ngomusa njengabosomabhizimusu ngoba ukuze sithole khonokhu esikutholayo kungenxa yosekelo esiluthola ebantwini. Lonyaka sithethe labantwana besikolo se Kip Keino ukuze labo bathole ikhisimusi ngaphansi kwaloluhlelo lwalonyaka. Sikhangelele ukuthi uhlelo lolu lubekhona minyaka yonke,” kubika uNdlovu.
Ommele abantu be Gwanda South edale le phalamende uDr Omphile Marupi, setshayele inhlombe imuli le ngokuqhuba umsebenzi wokukhumbula abampofu.
“Ukukhumbula abantu abadala, abantwana lentandane yinto enhle ngiyathaba ngoba kwenzakala endaweni yakithi. Umsebenzi uba lula umasidonsa ndawonye. Nxa sikhangele loluhlelo oluqhutshwa nguGogo uMaNdebele siyananzelela ukuba inengi labadala sebethole ikhisimusi masinya njalo labafundi abazintandane sebethole lezembatho zesikolo okuzabaphathisa kakhulu kumnyaka ozayo. Lokhu kwenza isigaba sithuthuke ngamandla sisiyaphambili.
UMarupi ugqugquzele ukuba baqhubekele phambili ngentuthuko ngoba lokhu kuzenza indawo iphuchuke.
“Umsebenzi lo ma ungapheleli lapha, njengo mmeli wenu ngithi ngifisa ukubona amafilling station, amabhizimusi ethuthuka, ethuthulwa ngabantu bakithi. Ngithi umnyango wami uvulekile ukuba sibambisane sithuthukise isigaba se Gwanda South,” kubika uMarupi.
Abantu abanengi, osomabhizimusi bebethe gwaqa emzini kaGogo uMaNde ukuzojabula kulumncimbi.
